Lenfödem Hastalığı ve Manuel Lenf Drenajı Tekniği
Lenfödem hastalığı halk arasında fil hastalığı olarak da bilinen, esas olarak lenf sıvısının interstisyel boşlukta aşırı miktarda birikmesi sonucu oluşan patolojik durumun genel adıdır. Veya vücudumuzdaki lenfatik sistemin bozukluğu olarak da tanımlanabilir.
Lenfatik dolaşımda tıkanıklık en sık görülen sebeptir. Lenfödem her iki cinsiyette ve her yaşta görülmekle beraber kadınlarda daha sık görülen bir hastalıktır. Genellikle tek taraflıdır. Etyolojiye göre primer ve sekonder lenfödem olarak ikiye ayrılır. Lenfödem hastalığının sebebi olarak sekonder sebepler infeksiyon, inflamasyon, kanser, cerrahi, travma, radyasyon sonucu olabilir. Primer lenfödem sebepleri ise; lenfatik sisteme ilişkin anomaliler ve hastalıklara bağlı gelişir; konjenital ya da edinsel olabilir ve sık görülmez.
Lenfödem en sık alt ekstremitede yani uyluk ve bacaklarda(% 80) görülmekle beraber, kolda, yüzde, boyunda ve dış genital bölgede de görülebilir. Alt ekstremite lenfödemi şişlik, ağırlık, gerginlik, pitting, ağrı, uyuşma, cilt problemleri şeklinde belirti ve bulgular verebilir. Lenfödem tedavisi zordur ve uzun süreli bir tedavidir. Cerrahi veya konservatif yöntemlerle tedavi seçenekleri mevcuttur.
Lenfödemin fizik tedavi olarak tedavilerinde elektroterapi yöntemlerinin, fizik tedavi egzersizlerinin yeri büyüktür. Ayrıca manuel lenf drenajı tekniği ile de birçok lenfödem hastasının ödemi kontrol altına alınabilmektedir. Son yıllarda yaygınlaşan manuel lenf drenajı tekniği sayesinde lenfödem hastalarının yüzü gülmektedir.
Manuel Lenf Drenajı Tekniği
Manuel lenf drenajı, lenf sisteminin elle manipule edilerek, bloke olmuş lenf sıvısının serbest akımının sağlanması tekniğidir. Manuel lenf drenajı elle uygulanan bir teknik olup amacı lenf sıvısının ödemli bölgeden alınıp vücudun diğer bölgelerine akışının sağlanmasıdır. Manuel lenf drenajı tekniği derinin tam altındaki yüzeyel lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılır. El ile yapılan bu özel teknikler ile lenf sıvısının akış hızı artırılır ve istenen lenf nodüllerine boşaltımı sağlanır. Manuel lenf drenajı tekniği kesinlikle normal masaj ile karıştırılmamalıdır çünkü burada izlenen yönler ve uygulama sıraları klasik masajdan çok farklıdır.
Manuel lenf drenajı tekniğinin seans süresi ödemin şiddetine göre ayarlanır ve tedavi sıklığı hergün olmalıdır.
Lenfödem ile nasıl başaçıkılır?
Çoğu insanın adını duymamış olduğu, bilenlerin ise tedavisinden habersiz olduğu lenf ödem, hastanın kol ve bacağında şişlikler halinde kendini gösterir. Günümüzde doğru fizik tedavi yöntemiyle lenf ödem sorun olmaktan çıkmaktadır.
Lenfatik sistemin akış bozukluğundan kaynaklı ortaya çıkan lenf ödem, doğuştan ya da herhangi bir yaşta sebebi bilinmeyen bir şekilde başlayabilir. Bunun dışında cerrahi müdahaleler sonrası, radyasyona maruz kalma, enfeksiyon ya da travma sonrası da gelişim gösterebilir. Özellikle meme kanseri cerrahisi sonrası sık görülür.
Lenf ödem, yaşamı tehdit eden, bireylerin yaşam biçimlerini ve fonksiyonlarını etkileyen, fiziksel ve psikososyal sorunlara neden olan ve yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkileyen önemli bir komplikasyondur. Lenf ödem gelişen uzuvda duyusal bozukluklar, şişlik, ağrı, güç kaybı, el, ayak ve bilekte esnekliğin azalması, hareket kısıtlılığı, dolgunluk hissi, enfeksiyona yatkınlık ve ciltte hassasiyet gelişmektedir. Lenf ödem yönetiminin amaçları; tablonun ilerlemesinin önlenmesi, ekstremitenin boyutunun küçültülmesi ve sürdürülmesi, aşırı sıvı ve protein birikiminden kaynaklanan rahatsızlığın hafifletilmesidir.
Lenf ödem tedavisi cerrahi ve konservatif olarak ikiye ayrılır. Konservatif tedaviye kompleks boşaltıcı fizyoterapi denir. Kompleks boşaltıcı fizyoterapide hastaya sadece fizyotepistlerin uyguladığı manuel lenf drenajı denilen masaj tekniği uygulanır. Drenaj sonrası hastaya bandajlama yapılır ve bandajla birlikte terapatik egzersizler gösterilir. Ayrıca hastaya cilt ve tırnak bakımı öğretilir. Şişlik inene kadar hastaya her gün lenf drenajı ve bandajlama yapılır. Şişlik indiğinde ise koruma fazına geçilir ve hastaya özel ölçümlerle yapılan kompresyon çorabı tedavisi uygulanır.
Günümüzde meme kanserine yakalanan her 4 kadından 1’inde lenf ödem görülüyor. Erken dönemde teşhis edilmeyen lenf ödem hayatı zorlaştırıyor. Ancak lenf ödem hakkında toplumda bilgi olmaması bu durumu daha da zorlaştıran nedenler arasındadır. Lenf ödem nedir, hastalık için nereye gidilmesi gerekiyor, bu hastaların tanısı nasıl konuluyor? Bu konuda hem toplumun hem de sağlık profesyonellerinin farkındalığı oldukça az. Bunun için hastalar kollarında ağırlık hissi oluştuğunda, ayakkabıları, giysileri, takıları sıkmaya başladığında fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümlerine başvurmaları gerekiyor.
Lenf ödem bilinenlerin aksine, kontrol altına alınamayan bir durum değildir. Geçmişte tedavisi imkânsız olarak düşünülse de, günümüzde geliştirilen yöntemler ile etkin şekilde kontrol altına alınmaktadır. Lenf ödem, fonksiyonel kapasiteyi, psikososyal iyilik durumunu ve yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkilemektedir. Lenf ödemli hasta, yaşam boyu günlük yaşam aktivitelerinde ve faaliyetlerinde dikkatli olmalıdır. Sakarya Fizyo Genç olarak amacımız lenf ödem ile nasıl baş edebileceğini bilmeyen kişilere ulaşmak ve yaşam kalitelerini arttırmaktır.